Podczas obchodów Dnia Miasta Cudnowa 12 września 2020 roku odsłonięto pierwszy w świecie pomnik Jana Barszczewskiego, białorusko-polsko-ukraińskiego pisarza i działacza społecznego.
W uroczystościach wzięli udział: zastępca przewodniczącego Państwowej Administracji Obwodowej Wiktor Hradiwśkyj, zastępca przewodniczącego Żytomierskiej Rady Obwodowej Serhij Kramarenko.
Prawo przecięcia symbolicznej wstęgi i otwarcia pomnika zostało nadane honorowym gościom: wykonującemu obowiązki burmistrza miasta Cudnowa Serhijowi Kostjakowowi, Oleni Tołstoj, która reprezentowała Fundację Marii Magdaleny Radziwiłł oraz prezes Żytomierskiego Obwodowego Związku Polaków na Ukrainie Wiktorii Laskowskiej-Szczur. Proboszcz rzymsko-katolickiej parafii Znalezienia Krzyża Świętego o. Justyn Kopytko dokonał poświęcenia pomnika.
Burmistrz Cudnowa Serhij Kramarenko powiedział w swoim przemówieniu: „Odsłaniamy popiersie Jana Barszczewskiego, człowieka, który jednoczył w sobie wspólną historię trzech narodów: ukraińskiego, polskiego i białoruskiego. W ten sposób składamy hołd wielkiemu pisarzowi.”
Olena Tołstaja podkreśliła wielkie znaczenie otwarcia pomnika dla narodu białoruskiego. Jan Barszczewski był bowiem jednym z tych pisarzy, którzy położyli fundamenty pod białoruską literaturę współczesną. Pomnik został postawiony przy finansowym wsparciu Fundacji Marii Magdaleny Radziwiłł. Autorem pomnika Barszczewskiego jest ukraiński rzeźbiarz Wołodymyr Rajchenko (Charków).
Wiktoria Laskowska-Szczur w imieniu Polaków Żytomierszczyzny podziękowała burmistrzowi miasta Serhijowi Kostjakowowi za uszanowanie pamięci białorusko-polsko-ukraińskiego pisarza Jana Barszczewskiego. „W kwietniu 2019 roku została znaleziona tablica z płyty nagrobnej Barszczewskiego, którą uchroniliśmy przed zniszczeniem, odrestaurowaliśmy i przekazaliśmy społeczności miasta Cudnowa. W przyszłości planujemy przeprowadzić wspólny projekt – naukową konferencję poświęconą Janowi Baszczewskiemu” – zaznaczyła prezes.
Pełniący obowiązki burmistrza Serhij Kostjakov wyraził szczerą wdzięczność wszystkim, którzy dołożyli starań, inicjatyw i pracy, aby to ważne, niezapomniane wydarzenie mogło się odbyć. Następnie wręczył podziękowania i pamiątkowe medale prezesowi Fundacji Marii Magdaleny Radziwiłł A. Sapiesze, prezes Żytomierskiego Obwodowego Związku Polaków na Ukrainie Wiktorii Laskowskiej-Szczur, zastępcy przewodniczącego Obwodowej Administracji Państwowej Wiktorowi Hradiwskiemu, zastępcy przewodniczącego Żytomierskiej Rady Obwodowej Serhijowi Kramarenko i prof. Wołodymyrowi Jeruszowowi.
Na ręce przewodniczącego Rady Miejskiej Chudnowa wpłynęły listy gratulacyjne od Ministerstwa Kultury Republiki Białorusi, Państwowego Muzeum Historii Literatury Białoruskiej, organizacji społecznej „Związku Pisarzy Białorusi” i „Fundacji Kultury Białorusi”, „Białoruskiego Towarzystwa Współpracy z Rodakami za Granicą «Radzima»”. Wszyscy podkreślają, że postać Jana Barszewskiego zjednoczyła swoim talentem kilka narodów, stała się symbolem naszej słowiańskiej jedności.
Podczas konferencji prasowej organizatorzy i goście odpowiadali na pytania dziennikarzy. Gospodarze zapoznali również gości z zabytkowym pałacem rodziny Tereszczenków-Uwarowych. Goście uczcili pamięć poległych w bitwie pod Cudnowem, która toczyła się od 27 września do 2 listopada 1660 r., jako jedna z batalii wojny moskiewsko-polskiej 1654-67.
Ostatnim, pięknym akordem uroczystości był Festiwal Trzech Kultur „Na falach przyjaźni i miości”, w którym wzięły udział zespoły taneczne „Freedom” i „Perepiłoczka”, grupy wokalne „Czudniwśki Muzyky”, „Weseli Muzyky” oraz polskie zespoły „Dzwoneczki”, „Koroliski” i solistka Natalia Zubarewa.
Wiktoria Laskowska Szczur
