Biskup Jan zmarł w obwodowym szpitalu w Żytomierzu w dniu 6 kwietnia 2021 roku o godz. 02:00 czasu ukraińskiego, w wieku 86 lat. Biskup Jan był hospitalizowany z podejrzeniem na COVID -19. Jego stan był ciężki, mógł oddychać tylko z pomocą maski tlenowej.
Biskup Jan został odznaczony przez Prezydenta RP Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Zasługi RP. Był Honorowym Obywatelem Żytomierza, Polakiem, Założycielem i Członkiem Żytomierskiego Obwodowego Związku Polaków na Ukrainie. Jednak dla wszystkich Polaków Żytomierszczyzny był przede wszystkim ojcem Janem!
Polak z Łotwy, jak sam mówił z „polskich Inflantów”. Pracy duszpasterskiej 60 lat i 30 lat sakry biskupiej, Kościołowi na Ukrainie poświecił 44 lat swojego życia, służąc w trudnych czasach radzieckich, swoją pracą i modlitwą wspierał Polaków i odradzający się Kościół.
Ksiądz biskup Jan Purwiński urodził się 19 listopada 1934 r. we wsi Dolnaja, należącej do parafii Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Iłukszcie na Łotwie, w polskiej wielodzietnej rodzinie Marianny i Donata. Jego lata szkolne to czas najpierw hitlerowskiej, a później sowieckiej okupacji. Po ukończeniu szkoły średniej w 1955 r. rozpoczął pracę w kołchozie, aby ułatwić sobie dostanie się do seminarium duchownego. W 1956 r. Jan Purwiński wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego Metropolii Ryskiej. Były to czasy głębokiego komunizmu i wielkich prześladowań Kościoła Katolickiego w ZSRR.
Święcenia kapłańskie otrzymał 13 kwietnia 1961 r. z rąk bpa Petrasa Mażelisa w kaplicy Arcybiskupów Ryskich. Przez kolejne lata, aż do 1977 r. pełnił posługę jako wikary w różnych miastach na Łotwie.
Na prośbę kardynała Juliana Vaivodsa w 1977 roku przybył do Żytomierza, by pełnić funkcję administratora parafii św. Zofii (proboszczem, acz schorowanym był ks. Stanisław Szczypta). Po śmierci ks. Szczypty objął probostwo na tak ważnej placówce. Była to jedna z nielicznych działających parafii rzymskokatolickich na Ukrainie. Z czasem oficjalnie i nieoficjalnie zaczął odwiedzać skupiska Polaków rozsianych po całej Żytomierszczyźnie i poza jej granicami. W domach Polaków chrzcił dzieci, udzielał ślubów, odprawiał msze pogrzebowe... Warto nadmienić, że ksiądz katolicki, w czasach radzieckich, otrzymywał prawo na duszpasterską działalność od „pełnomocnego” w sprawach religii na sześć miesięcy tylko w granicach kościoła, w którym pełnił posługę. Jeżeli ksiądz wyjeżdżał z duszpasterskim wizytami, powinien był otrzymać na nie specjalne pozwolenie. Za nielegalną prace poza kościołem ksiądz mógł zostać pozbawiony prawa do pracy duszpasterskiej i nawet uwięziony. Ks. Jan Purwiński był wielokrotnie „zapraszany” na „rozmowę” do wydziału d.s. religii, gdzie musiał pisać wyjaśnienia.
Biskup Jan Purwiński w 1983 otrzymał honorowy tytuł osobistego Kapelana Jego Świątobliwości Jana Pawła II (tytuł prałata). W 15.09.1981 r. został mianowany wikariuszem biskupa Ukrainy i Mołdawii. Biskupem żytomierskim (a później kijowsko-żytomierskim) ks. Jan Purwiński został mianowany 16 stycznia 1991 r. przez Ojca Świętego Jana Pawła II. Jego sakra biskupia miała miejsce w katedrze św. Zofii 4.03.1991 r. zaś dnia 09.03.1991 r. odbył się uroczysty ingres do katedry żytomierskiej.
Po objęciu diecezji rozpoczął odbudowę sieci parafii, domagał się zwrotu zagrabionych przez komunistów kościołów i kaplic, utworzył Wyższe Seminarium Duchowne w Worzelu k. Kijowa. W ciągu lat Jego pasterzowania w diecezji zbudowano i otwarto ponad 170 nowych kościołów, a dawne świątynie zostały odnowione i powrócone wiernym. Podjął starania o zwrot budynku Kurii Biskupiej, w którym obecnie mieści się Muzeum Krajoznawcze (niestety budynek ten do dziś nie został zwrócony Kościołowi). Jego wielką zasługą jest ustanowienie diecezjalnych ruchów i stowarzyszeń katolickich w całej diecezji.
W trudnych czasach radzieckich biskup zawsze dążył do porozumienia z władzami (porozumienia, ale nigdy się im nie ugiął), okazując tolerancję i chrześcijańską miłość. Dzięki swojej wytrwałości, umiejętności prowadzenia dialogu nawiązał dobre stosunki oraz kontakty międzywyznaniowe z innymi kościołami chrześcijańskimi, wprowadzając pokój i harmonię w życiu religijnym Żytomierza.
Z inicjatywy biskupa Jana Purwińskiego w diecezji rozpoczął szeroko zakrojoną działalność charytatywną „Caritas-Spes”, w Żytomierzu powstała świetlica dla dzieci, wybudowany został kompleks wakacyjny dla dzieci „Nadzieja”, gdzie dzieci z rodzin ubogich i dzieci uczestników ATO mogą odpoczywać i podreperować zdrowie. Wspierał powstałe w Żytomierzu domy dla sierot prowadzone przez siostry zakonne. We wsi Aleksandrówka z rejonie Nowogród-Wołyńskim powstał ośrodek dla dzieci i dom starców. Jednym z priorytetów jego różnorodnych działań było wspieranie rodzin. Biskup Jan zawsze uważał, że silna rodzina jest kluczem do żywego Kościoła i silnego państwa.
Przez lata pracy duszpasterskiej biskup Jan stał się ostoją wiary i obrońcą polskości. Był On Współzałożycielem i Członkiem jednej z najważniejszych polskich organizacji społecznych na Ukrainie – pierwszej organizacji polskiej na Żytomierszczyźnie – Żytomierskiego Obwodowego Związku Polaków na Ukrainie. Dzięki jego staraniom i odwadze nie został zlikwidowany i zamieniony na park Polski Cmentarz w Żytomierzu, na którym spoczywają m.in. rodzice Ignacego Paderewskiego, rodzina Stanisława Moniuszki, Juliusza Zarębskiego oraz wielu wybitnych Polaków.
Papież Benedykt XVI 15.06.2011 r. zgodnie z przepisami kanonu 401 Kodeksu Prawa Kanonicznego przyjął rezygnację bp. Jana Purwińskiego z funkcji ordynariusza diecezji. Biskup-senior Jan Purwiński od 06.08.2011 r. pozostawał jednak wikariuszem generalnym diecezji.
Pełne serca i mądrości zaangażowanie ks. Biskupa zostało docenione przez liczne państwowe i pozarządowe gremia. W 1990 r. biskup Jan Purwiński otrzymał Złoty Medal Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej (Warszawa 1989.12.28). W 2002 honorowe odznaczenie „Zasłużony dla Kultury Polskiej”. Za zasługi w odrodzeniu i zachowaniu polskiej kultury i tradycji, w 2015 oraz w 2019 bp Jan Purwiński odznaczony został Honorowym Dyplomem Przewodniczącego Żytomierskiej Rady i Administracji obwodowej.
Prezydent RP Andrzej Duda w 2017 r. nagrodził biskupa Jana Purwińskiego za „wybitne zasługi dla polskiego Kościoła na Wschodzie, za krzewienie polskiej kultury i tradycji narodowej, za działalność na rzecz polskich mniejszości narodowych” Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Zasługi RP.
W 2017 roku, za wieloletnią służbę dla społeczności miasta Żytomierza, biskup -senior Jan Purwiński został uhonorowany nagrodą „Za zasługi dla miasta” I stopnia.
Żytomierska Rada Miejska 6 grudnia 2019 r. na wniosek Żytomierskiego Obwodowego Związku Polaków na Ukrainie podjęła decyzję o przyznaniu zasłużonemu biskupowi – seniorowi kijowsko-żytomierskiej diecezji Janowi Purwińskiemu tytułu «Honorowy obywatel miasta Żytomierza».
Największą jednak nagrodą – w wymiarze doczesnym – był szacunek, sympatia i miłość wiernych, którym przez modlitwę, duchowe wsparcie i dobre słowo służył ks. bp Jan Purwiński już, jako biskup-senior diecezji kijowsko – żytomierskiej do końca swoich dni.
Dziękujemy JE Biskupowi Janowi Purwińskiemu za wieloletnią wytrwałą, roztropną i pełną poświęcenia pracę duszpasterską – dla Polaków Żytomierszczyzny. Bóg zapłać!
Jeszcze nie tak dawno, 4 marca 2021 r. świętowaliśmy Jubileusz 60-lecia kapłaństwa i 30-lecia sakry biskupiej bp. Jana Purwińskiego w katedrze św. Zofii w Żytomierzu. Życzyliśmy Mu dużo zdrowia i długich lat życia. Jednak plany Boga były inne…
Ksiądz Biskup Jan Purwiński na zawsze zostanie w naszej pamięci jak najlepszy ojciec, do którego zawsze można było przyjść ze swoimi troskami i radościami. Był prawdziwie Dobrym Pasterzem – Ojcem!
Msza św. pogrzebowa bpa Jana Purwińskiego rozpocznie się w czwartek 8 kwietnia o godz. 11:00 w katedrze św. Zofii w Żytomierzu.
Wiktoria Laskowska – Szczur, Żytomierz 06.04.2021
www.zozpu.org
