27 kwietnia 2013, z inicjatywy Żytomierskiego Obwodowego Związku Polaków na Ukrainie, przy wsparciu władz miejskich odbyła się akcja po sprzątaniu Polskiego Cmentarza w Żytomierzu. W akcji wzięło udział około 250 osób.
Do akcji dołączyli się uczniowie polskich klas szkół Nr 17 na czele z p. dyrektor M.Serwanczuk, Nr 21, 27, 28, 36 na czele z nauczycielami języka polskiego. Młodzież polskich zespołów „Dzwoneczki” i „Koroliski” na czele z kierownikami J. Poliszczuk i I. Świtelską, starsze pokolenie z „Poleskich sokołów”. Ks. Kapelan Polaków Żytomierszczuzny Jarosław Giżycki oraz prezesi polskich organizacji M. Piwowarska, W. Laskowska-Szczur, N. Iszczuk, członkowie Żytomierskiego Obwodowego Związku Polaków oraz z Korostyszewa razem z młodzieżą pracowali, pokazując przykład szacunku do mogił przodków, wychowując patriotyzm i szacunek do ojczystej ziemi.
Do akcji przygotowali się wcześniej. Odbyło się spotkanie organizacyjne. Cmentarz podzielono na sektory: aleja polonistów, aleja muzyków, osób zasłużonych dla Rzeczypospolitej, działka duchowieństwa, katakomby. Z wielką troską opiekujemy się mogiłami znakomitych polskich twórców, artystów, – Juliusza Zarębskiego, rodziców Ignacego Jana Paderewskiego, przedstawicieli rodzin Moniuszko, Dąbrowskich, Olizarów, Kraszewskich, jednego z inicjatorów budowy kurii rzymsko-katolickiej diecezji w Żytomierzu, Andrzeja Fedukowicza.
Co roku staramy się oczyścić nowe działki wycinając krzaki i wynosząc śmiecie. W br. również oczyściliśmy pomnik z ciemnoszarego granitu o nieregularnych kształtach masywny krzyż z inskrypcją: „Ś+P./ Ksawery / Ruciński / ziemianin Mohilewskiej gub. / zasnął w Bogu d. 29 Stycznia / 1901 r./ Burza 1863 r. uniosła go / z ukochanej ziemi rodzinnej, / by opromienić głęboką wiarą / jasnego „JUTRA”/ w wieczności!” .
Na stronie tylnej: „Ś+P./ Wincentowa / Chłopicka / zgasła d. 24 grudnia 1916 r./ Ksawerowa Rucińska / żyć przestała d.[-] / Żona i córka / weterana / z 1831” ( Ksawery Rutyński za udział w Powstaniu Styczniowym zesłany do Wiatki. Polski Słownik Biograficzny XXXII s. 536, „Cmentarz Polski w Żytomierzu” s. 397)
Uważam, że cele zostały osiągnięte: co roku więcej młodzieży włącza się do szlachetnej sprawy. Ale trzeba wielu starań i sił, żeby Polski Cmentarz w Żytomierzu stał się muzeum, w którym zawarta polska historia od 18. stulecia. Mam wielką nadzieję na finansowe wsparcie jak ze strony Ukrainy tak i Polski.
Do wiadomości: Cmentarz Polski w Żytomierzu założony w 1799 roku. Pod względem znaczenia na Ukrainie, żytomierski polski cmentarz ustępuje tylko Łyczakowskiemu we Lwowie. Tradycja sprzątania została zapoczątkowana w 1989 r. przez biskupa Jana Purwińskiego (wtedy jeszcze był proboszczem katedry św. Zofii), Franciszka Brzezickiego i pierwszego prezesa Żytomierskiego Obwodowego oddziału Związku Polaków Ukrainy, Walentyna Grabowskiego. Od 2006 roku zapozczątkowane ŻOZPU akcję sprzatanie cmentarza dwa razy na rok. Stale opekujemy się mogiłami wybinych Polaków.
Wiktoria Laskowska-Szczur
